simenon-manie

het vertellersstandpunt

in 1937 stelde simenon heel fris dat hy ervan overtuigd was, "over tien jaar" de nobel-prys te zullen winnen. dit zou nooit gebeuren, om velerlei redenen, maar sommige van die redenen hebben toch ook wél met zyn teksten zelf te maken. de honderd-en-zeven redenen waarom die  teksten geniaal moeten worden genoemd daargelaten, kan je er hier en daar ook schabouwelyke dingen in aanwyzen. byvoorbeeld hier nu het al te krankzinnige "vertellersstandpunt" van simenon. definitief sinds "madame bovary" (1856) is het standpunt van de verteller aan subtiele wetmatigheden onderhevig, maar simenon heeft daar al te weinig last van...

1. in "de burgemeester van veurne" zie je de wereld steeds door de twee ogen van de genoemde burgemeester, maar op bladzyde 183 zit je blykbaar opeens en onaangekondigd, gedurende twee alinea's, in het hoofd van zyn schoonzuster. en daar volgt dan op:"Geen van hen luisterde naar de slagen van de raadhuisklok." dat is vormelyk wel een beetje lelyk: de schryver, die voorts nérgens enige identiteit heeft, praat over de hoofden van zyn personages heen. wy horen die klokken, maar de personages horen ze niét.

2. in "de teddybeer" legt een zoon aan zyn vader uit waarom hy wil stoppen met naar school te gaan. na een paar argumenten te hebben aangehaald, besluit hy:"Ik ben al minstens een jaar achter, door myn ziekte toen ik dertien was..." -- het kan wezen dat de auteur wil duidelyk maken aan zyn lezers dat die zoon erg ziek was toen hy dertien was, maar dat die zoon zelf de noodzaak gewaarwordt om dit aan zyn vader uit te leggen, dat is  belachelyk. hy kan zyn vader er wel op willen wyzen dat hy achterloopt, en dat dit komt door zyn ziekte, maar dat hy er by moet zeggen dat hy toen dertien was, dat is onzin.

3. ook in "de teddybeer": dit gehele boek lang, volg je de heer chabot; zyn handelingen, zyn gedachten. tegen het einde van het verhaal gaat hy op bezoek by een oude schoolkameraad. je volgt de protagonist tot in de traphal, waar deze pianomuziek hoort en twyfelt of hy wel zou aankloppen. vervolgens doet zyn schoolkameraad open:"Barnacle, die een ogenblik tevoren nog had zitten lezen in een Amerikaans wetenschappelyk tijdschrift, ontving hem alsof het geen middernacht was geweest." (blad 169) hoe kan die dokter nu weten dat zyn vriend zonet nog een tydschrift aan het lezen was?? een amerikaans tydschrift nog wel??

4. in "maigret en het monster van mont-martre":"-Geef dat er vanavond geen slachtoffer valt!/Het was een gebed zoals hy dat in zyn kinderjaren voor het slapengaan had gedaan. Hy was er zich niet eens van bewust." dat is weêr zo lelyk, je zit aldoor in het brein van maigret, maar blykbaar weet je soms toch méér dan maigret; hy zich van dat gebed niet bewust, maar jy en de auteur weten beter...

5. in "het lyk by de sluis" pleegt maigret een langdurige telephoon met een politiebeambte in parys, die maigret hopen informatie moet doorspelen. kennelyk spring je onverwacht en ineens, voor maar één zinnetje, van de sluis in nederland naar de realiteit van in het paryse kantoor, want:"De beambte onderlynde deze woorden met een rode pen." Staat daar zomaar mooi. (Ik kan deze passage echter niet meer terugvinden...)

maar: uiteindelyk weten we wel nooit zéker of dit soort curiositeiten vormen zyn van luiheid of domheid; goed mogelyk staan ze daar juist met opzet, als noodzakelyke ingrediënten van de niet te versmaden simenon-cocktail. dus: de schryver wint wel - maar: het nobelprys-commitee kan er niet goed tegen...

by zyn leven lustten critici hem rauw, maar collega-schryvers droegen simenon wél op handen. in àlle boeken van simenon volg je steeds maar één enkel hoofdpersonage op de voet; het grootste literaire icoon onder simenons verdedigers, andré gide (1896-1951), raadde hem aan om daar buiten te treden, om te werken met méérdere hoofdpersonages - volgens gide had dat grotere Literatuur kunnen genereren. in ieder geval een standpunt dat intussen compleet belegen is, dus een voordeel van dat zogenaamde "anti-literaire" is dat het aan modes ontsnapt.